Kraftwerk - "Autobahn"

Released: 1974

Label: Philips (6305 231)

Tracklist

A1 - Autobahn

B1 – Kometenmelodie 1

B2 – Kometenmelodie 2

B3 – Mitternacht

B4 – Morgenspaziergang

Στα μέσα της δεκαετίας του 1970, οι Kraftwerk βγήκαν στον Autobahn. Παρουσιάζοντας μια ηλεκτρονική - ή ακόμα και Industrial - προσέγγιση της κουλτούρας των Hot Rods και των απανταχού Easy Riders, αυτό που στην ουσία κατόρθωσαν, ήταν να παρατηρήσουν το φαινόμενο του Rock 'N' Roll μέσα απο τους παλμογράφους, εξωθώντας σύσσωμο το

σινάφι των μουσικοκριτικών να ισχυριστεί, πολύ εύστοχα, πως οι πρωτοπόροι αυτοί της electronica, επικάλυψαν το είδος με μια βιομηχανική επιδερμίδα.

            Έδιναν, με πρόσωπα ανέκφραστα και με μηχανικές κινήσεις του σώματος, την εντύπωση κέρινων κουκλών και ρομπότς. Στις φωτογραφίες απαθανατιστήκαν ως πλαστικοί ήρωες. Φρεσκοξυρισμένοι και πεντακάθαροι, με μπριγιαντίνη στα μαλλιά που τα έκανε να γυαλίζουν, δίχως το παραμικρό ίχνος φαβορίτας, με ένδυση προσεγμένη, ατσαλάκωτη και χειροποίητα παπούτσια, υποστήριξαν στο έπακρο - τουλάχιστον στιλιστικά - μια γενικότερη κουλτούρα που δεν ήταν παρά η συνέχιση της κουλτούρας της Κεντρικής Ευρώπης των 30's.

            Καλλιτέχνες, όμως, με το ανεξίτηλο και απεριόριστο ταλέντο των Kraftwerk, έστω κι αν μοιάζουν προσκολλημένοι αισθητικά σε παλαιότερες δεκαετίες, καταφέρνουν εύκολα να ξεπεράσουν κατά πολύ την εποχή τους. Η μουσική τους, λιτή και μινιμαλιστική, στηριζόμενη στο μανιερισμό, στα επαναλαμβανόμενα μοτίβα, διόλου στάσιμη στη διάρκεια του χρόνου και άκρως μελωδική, με άλλοτε γλυκά φωνητικά κι άλλες φορές ανέκφραστα, ρομποτικά, μιλιταριστικά, προσέγγιζε την proto-ambient, τη Synth Pop κι ενα σωρό αλλά είδη, φέρνοντας τον ηλεκτρονικό ήχο όχι μόνο σε πλεονεκτική θέση έναντι των κυρίαρχων μουσικών ειδών της εποχής, αλλά προτείνοντάς τον ως πηγή έμπνευσης για το επερχόμενο βιομηχανικό μέλλον.

            Οι Kraftwerk ποτέ δεν εγκατέλειψαν τον πειραματισμό. Και στα πρώτα τρία albums τους αναδεικνύονται όλα τα στοιχεία εκείνα που θα τους έκαναν γνωστούς και έξω από τη χώρα τους. Η πρώτη όμως ευρεία αναγνώριση για το γκρουπ ήρθε με το τέταρτο album τους, το περίφημο Autobahn. Ο δίσκος κυκλοφόρησε το Νοέμβρη του 1974 με το ομώνυμο κομμάτι να διαρκεί περίπου 23 λεπτά και να καλύπτει ολόκληρη την πρώτη πλευρά. Εκ πρώτης όψεως, όλα φαίνονται απλά. Ένα αυτοκίνητο βγαίνει στο δρόμο και οι ρομποτικές φωνές συλλαβίζουν τη λέξη «AUTOBAHN». Αναδεύονται στο "Autobahn" οι ευχάριστες αρμονίες, οι πιασάρικοι ρυθμοί και η ανεμελιά των στίχων του Schult: "Wir fahr'n, fahr'n, fahr'n auf de Autobahn". Ήταν η πιο πιστή αντανάκλαση της Hot Rod κουλτούρας στο ηλεκτρονικό πεδίο. Ένα υπέροχο ταξίδι motorik ρυθμών και αιθέριου φλάουτου πάνω στον αυτοκινητόδρομο. Ένα συνονθύλευμα ήχων, παριστάνοντας οχήματα, που περνούν απο δίπλα με ιλιγγιώδη ταχύτητα. Το φαινόμενο doppler καταγράφεται, εδώ, σε όλο του το μεγαλείο. Με τη δομή του κομματιού να προσεγγίζει το "Good Vibrations" των Beach Boys (εκείνα τα μυθικά σκαμπανεβάσματα) και με μια ιδέα απο τα "Fun, Fun, Fun" και "Barbara-Ann" των τελευταίων, το "Autobahn" αποφασίστηκε να κοπεί σε single και να κατακτήσει τα charts - κάτι που τελικά πέτυχε.

            Είναι μυστήριο και σκοτεινό και καθαρά ατμοσφαιρικό το "Kometenmelodie 1" που αποτελεί τον πρόδρομο του "Kometenmelodie 2" (υπήρξε αυτό το τελευταίο, απ' ό,τι φαίνεται, μια από τις κυριότερες επιρροές του David Bowie για να σμιλέψει την τριλογία του Βερολίνου). Όμως αναδύεται στο δίσκο - και ίσως για πρώτη φορά να συμβαίνει αυτό στη δισκογραφία τους, τουλάχιστον με αυτόν τον έντονο τρόπο - η κλασσική τους παιδεία, αναμεμιγμένη με τη folk παράδοση της κεντρικής Ευρώπης πίσω απο την εύθραυστη μελωδία του "Morgenspaziergang" και μ' αυτόν τον απρόσμενο τρόπο, ανακηρύσσεται το Autobahn, σε δίσκο μνημειώδη που καταφέρνει να αλλάξει μια για πάντα τη ποπ μουσική αντίληψη.

            Φαινόταν, εκείνη την ώρα ότι ήταν, οι Kraftwerk, ό,τι καλύτερο - από μουσικής πλευράς - προσέφερε η Γερμανία στον κόσμο. Βρέθηκαν όμως και πολλοί που, ενώ δεν διανοήθηκαν στο ελάχιστο να αμφισβητήσουν την αξία της μουσικής τους αυτής καθεαυτήν, εν τούτοις, υποστήριξαν πως διέκριναν, στο βάθος, κάποια στοιχεία ανησυχητικά στην ταυτότητα του γκρουπ. Τον Autobahn, είπαν οι αμφισβητίες, τον επικαλέστηκε, εκείνη τη μαύρη περίοδο του Ναζισμού, ο Hitler. Έργο κολοσσιαίο, αναμφίβολα, αυτός ο απέραντος και άνετος αυτοκινητόδρομος αποτέλεσε σημείο αναφοράς για τον ηγέτη του Ναζισμού που, όποτε ήθελε να δείξει στο λαό μια νέα, δυνατή Γερμανία, υπενθύμιζε τον Autobahn.

            Οι υποψιασμένοι δεν στάθηκαν μόνον στο Autobahn, αλλά προχώρησαν και σε άλλα albums του γκρουπ. Το εξώφυλλο, είπαν, του Radio-Activity παρουσίαζε ενα ραδιόφωνο-τρανζίστορ του 1938, γνωστό στους Γερμανούς ως Goebbels' Snout. Και τί, αλήθεια, εννοούσαν οι Kraftwerk με τον τίτλο "Europe Endless" στο album τους Trans-Europe Express;

            Σε τούτη τη σημειολογία, λοιπόν, βρέθηκαν μπλεγμένοι οι Kraftwerk, σαν σε ιστό αράχνης. Γιατί ακούστηκε, απο το στόμα πολλών, πως ήταν το γκρουπ αυτό μια νέα μορφή του φασισμού, γλυκιά τούτη τη φορά, τρυφερή και αθώα όπως η φωνή τους σε πολλά απο τα κομμάτια τους, έχοντας ως απώτερο στόχο όμως την επαναφορά των νοσηρών μηνυμάτων του σκοτεινού γερμανικού παρελθόντος.

            Σε αυτό το σημείο πρέπει να ειπωθεί ότι πράγματι έδειξαν, οι Kraftwerk, μια λατρεία σε παλαιότερες δεκαετίες και ειδικότερα στην "αναθεματισμένη" δεκαετία του 1930. Τη στιγμή, λοιπόν, που η Γερμανία προσπαθούσε να ξεγράψει εκείνη τη δεκαετία, έρχονταν οι Kraftwerk και υπενθύμιζαν τις λεπτομέρειες εκείνης της εποχής, το ντύσιμο, την κόμη και το γενικότερο στυλ του μεσοπολέμου. Θύμισαν επίσης, οι Kraftwerk, και τον Autobahn, μα όχι για να επαναφέρουν σκοτεινές αντιλήψεις, αλλά για να παρέμβουν - ως γνήσιοι καλλιτέχνες - στην ίδια την Ιστορία και να αντισταθούν στη σφοδρή και άκριτη ισοπέδωσή της.

            Ανέτρεξαν, με τη φαντασία τους, πίσω στο χρόνο και παρατήρησαν πως τελικά δεν ήταν όλα μα όλα άσχημα. Και παρατήρησαν, επίσης, πως η ανάγκη ενός ολόκληρου έθνους να ξεχάσει και να καταδικάσει το Ναζισμό, καταδίκασε μαζί και οτιδήποτε άλλο υγιές ταυτίστηκε μ' εκείνη την εποχή. Δημιούργησαν λοιπόν, οι Kraftwerk, μια νέα ταυτότητα για τη χώρα τους, ξεδιαλέγοντας όλα εκείνα που είχαν αδίκως σκεπαστεί από την ψυχρή σκιά του Ναζισμού. Φαινόταν τώρα καθαρά πως έπιασαν το νήμα της Ιστορίας απο την αρχή, απο κείνο το σημείο που το είχε κόψει ο πόλεμος. Και έβαλαν σκοπό να ανασύρουν απο την Ιστορία, αλλά και να αποκαταστήσουν στη συνείδηση του κόσμου, τις αξίες που αδίκως αμαυρώθηκαν, που οι Ναζί σφετερίστηκαν και έριξαν πάνω τους την τρομερή ανάσα τους.

            Γι' αυτό, η ανεμελιά που ξεπηδά απο τους στίχους του “Autobahn” δεν ειναι αφελής. Αντιθέτως, στέκει τόσο ισχυρή ώστε να αγνοήσει τον πόλεμο (σα να μη συνέβη ποτέ), να σβήσει τη μαύρη κηλίδα απο την Ιστορία και να επαναφέρει στην ανθρώπινη συνείδηση εκείνη την πρώτη βόλτα με το αυτοκίνητο στον μεγάλο αυτοκινητόδρομο, τη χαρούμενη βόλτα, την αγνή, την προπολεμική, την κερδισμένη με χέρια πεντακάθαρα και όχι λερωμένα με αίμα.

            Τώρα, δεν ήταν ο Autobahn σημάδι φυλετικής υπεροχής των Γερμανών, παρά το λαμπρό επίτευγμα μιας αγνής, και πλέον εξαγνισμένης, συνολικής προσπάθειας ενός ολόκληρου λαού. Μια προσπάθεια που οδηγούσε ξένοιαστα κι ευχάριστα στη μακαριότητα.